معاونت تحقیقات و خودکفایی نزاجا (نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران) یکی از بخش های تأمین تسلیحات و ادوات نظامی موردنیاز کشور است که با حضور نیروهای خلاق، مبتکر و بی ادعا در این مسیر حرکت می کند. سرهنگ سیدمسعود رضا زواره ای، معاون تحقیقات و جهاد خودکفایی نزاجا، با اشاره به خروج 50هزار مستشار حاضر در ارتش پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، می گوید که برخی تجهیزات نظامی که از سوی دولت های غربی و شرقی وارد ایران به عنوان ژاندارم منطقه شده بود، تنها به دست این مستشاران قابلیت فعالیت داشت به گونه ای حتی برخی وسایل بدون حضور آنان حتی استارت هم نمی خورد.
زواره ای که خود از محققان برتر نیروی زمینی است، معتقد است که جنگ کردستان که اولین حضور جدی ارتش در یک جنگ داخلی بود، سبب شد تا اولین گام خودکفایی یعنی جرأت روشن کردن و استارت زدن تجهیزات، برداشته شود سرهنگ زواره ای دومین گام خودکفایی را ساخت مواد سرویس این تجهیزات در همان روزهای اول عنوان می کند و ادامه می دهد که روغن ها و ف_ * ل*_ ت رها از اولین چیزهایی بودند که نیروهای نظامی ارتش برای سرویس تجهیزات نیاز داشتند و با موجودی پایین انبارها به سرعت معادل آنها در داخل ساخته شد.
وی به ایجاد موج خودکفایی خودجوش در یگان های مختلف آجا و نزاجا پس از پیروزی انقلاب اسلامی تا سال 62 اشاره می کند و می گوید که این سال نقطه عطفی برای ارتش محسوب می شود زیرا فرماندهی معظم کل قوا که در آن موقع ریاست جمهوری را برعهده داشتند فرمان تشکیل این معاونت را در هر سه نیروی زمینی، دریایی و هوایی صادر کردند که نتیجه آن علاوه بر نظام مند شدن فعالیت ها، جلوگیری از فعالیت های موازی شد.
معاون جهاد تحقیقات و جهاد خودکفایی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی تصریح می کند که روند قطعه سازی در سال های ابتدایی تشکیل این معاونت کم کم با خلاقیت پرسنل و سیاستگذاری ارتش تبدیل به زیرسیستم ها و زیرسامانه هایی شد که به خصوص در بخش الکترونیکی و اداری باعث ارتقای تجهیزات موجود و بعضاً برتری آن بر تجهیزات بکار گرفته شده توسط دشمن بعثی که پشتیبانی شرق و غرب را داشته می شد.
به گفته وی بازسازی و نوسازی تجهیزات فرسوده شده در جنگ مأموریت این معاونت در 8 سال بعد از جنگ بود که باز با هوشمندی، هدایت و حمایت های فرماندهی کل قوا زمان ساخت ادوات موردنیاز همچون تانک، نفربر، کشتی، هواپیما و بالگرد ارتش با رسیدن به یک سطحی از بلوغ و پشت سر گذاشتن مراحل مونتاژ و مهندسی معکوس به مرحله طراحی و ساخت رسید.
سرهنگ زواره ای با اشاره به دست خط مقام معظم رهبری به ارتش که «کهن جامه خویش پیراستن/ به از جامع عاریت خواستن» خاطرنشان می کند فرمان عمردهی به تجهیزات که به تعبیر ایشان آغاز عمر انقلابی تجهیزات پس از عمرقانونی است، مأموریت دیگر معاونت تحقیقات و جهاد خودکفایی را تشکیل می دهد.
وی معتقد است که میخ کوب شدن 12ساله کشورهایی که زمانی مستشارانشان در ایران جولان می دادند به دلیل پیشرفت ایران در ارتقاء و بکارگیری ادوات است.
وی اطمینان می دهد که سیستم ها و صنایع دفاعی ایران در سطح منطقه حرف اول را می زند و در سطح جهان نیز با شناخت نقاط ضعف دشمن و ساخت تجهیزاتی که این نقاط ضعف را نشانه گرفته، اجازه هیچ تعرضی را به هیچ کشوری نمی دهد.
¤ ¤ ¤
معاونت تحقیقات و جهاد خودکفایی که در منطقه لویزان در مجموعه تأسیسات ارتش جمهوری اسلامی قرار دارد شاهد اتفاقات زیادی است که از مهمترین این اتفاقات ساخت تانک ذوالفقار نفربر کبری، خودرو شناسایی صیاد و بسیاری دیگر از محصولات نظامی است که با نیازسنجی از یگان های رزمی، در این مجموعه تحقیقات آن و مراحل ساخت نمونه های اولیه طی می شود و سپس از تأیید موسسه استاندارد نظامی به تولید انبوه می رسد.
تانک ذوالفقار، اولین تانکی است که در خاورمیانه ساخته شده است، این تانک به طراحی بدنه ایرودینامیک، توپ و سیستم تعلیق در ایران دراختیار نیروی زمینی ارتش قرار گرفته است.
قدم زدن در این معاونت و رفتن ازهر قسمت به قسمت دیگر شوق و شوری را در انسان ایجاد و به انسان احساس سربلندی و افتخاری می دهد که وصف ناپذیر است هنگامی که می بینم جوانان و مسن ترها، سرباز و پایور، بازنشسته و وظیفه در کنار هم در تلاش هستند تا دشمن فکر نگاه چپ به کشور را از سر بیرون کند، به ایران اسلامی می بالم.
وقتی می شنوم که خودروی رمل نورد که نوعی خودروی سبک تهاجمی است در پروژه سمندر روزهای پایانی و آزمایش نهایی را پشت سر می گذارد درحالی که این خودرو پیش از این تنها در اختیار ارتش های آمریکا، انگلیس، یونان و عمان بود احساس غرور می کنم. سرهنگ بازنشسته مسئول این پروژه که با شور و حرارت خاصی از این خودرو به عنوان خط شکن یاد می کند و مأموریت آن را در خشکی مانند مأموریت قایق های تندرو در آب می داند و می گوید نمونه ای از آن را در مانوری در یونان دیدم و پس از تحقیقات گسترده نمونه ای از آن را در اینجا ساختیم دلم می خواهد که دست های تک تک شان را ببوسم.
عکس های نمونه های خارجی این خودرو که از اینترنت گرفته شده است در کارگاه وجود دارد و گفته می شود که این نمونه همان کارایی را خواهد داشت و می توان با پول خرید تنها یک تانک غربی بیش از 500 دستگاه از این خودرو را در داخل ساخت.
در کارگاه دیگری تعدادی لوله های ترکیده و چند سرباز و نمونه هایی از خمپاره اندازهای 60، 81 و 120 وجود دارد، این کارگاه را بخش ساخت سلاح ابتکاری خمپاره اندازهای سبک معرفی می کنند در این بخش با تحقیقات گسترده شیمی لوله های خمپاره انداز سبکی تولید می شود که تنها با داشتن فرمول آن و چند کارگر ساده می توان به سادگی و بدون داشتن لوازم ریخته گری و سایر دستگاه های پیشرفته در سخت ترین شرایط خمپاره اندازهایی را تولید کرد. این خمپاره اندازها حتی می تواند با استفاده از وسایل مخابراتی از راه دور کنترل شوند و فردی در یک سنگر می تواند منطقه وسیعی را پوشش دهد. مأموریت اصلی آنها که فقط با 20 تا 30 هزار تومان در مقابل 200 تا 300 دلار نمونه خارجی آن ساخته شده است مقابله با بالگردها و حملات هوایی است.
بخش متالوگرافی مواد و شیمی بخش دیگری از این مجموعه است که در ابتدای ورود به آن بوی خوشی به مشام می رسد، این بوی خوش مربوط به ماده ای است که جایگزین ذغال، لجن و واکس برای استتار نیروهاست و در پنج رنگ به صورت کاملا بهداشتی و خوش بو ساخته شده است.
سرهنگ دیگری که او نیز همچون همراه و راهنمای ما لباس رزم را از تن بیرون کرده و تنها از روی درجه ای که بر روی یقه آن نصب شده می توان فهمید که سرهنگ است و فردی نظامی، مسئول پروژه های مخابراتی و الکترونیکی و لجستیکی است که گفته می شود به دلایل نظامی از معرفی همه ساخته های آنها معذورند ولی یکی از پروژه هایی که او توضیح می دهد و صرفه جویی میلیاردی سالیانه را به همراه دارد، ابتکار ساخت لوله جوفی تانک است.
لوله جوفی وسیله ای است که به جای گلوله واقعی در درون لوله توپ تانک قرار می گیرد و با انجام تمام حرکات مربوط به شلیک غیر از انفجار مهارت های خدمه تانک که طبق استاندارد و باید سالانه 30 گلوله شلیک کنند را حفظ می کند این درحالی است که در صورت انجام این عمل با گلوله های حقیقی، سرخه... هر تانک در سال باید 90 گلوله شلیک کنند که هر گلوله هزینه ای معادل 500 هزار تومان برای یک تانک T72 دارد و اگر حساب کنیم که در هر گردان 42 تانک وجود دارد و هر تیپی سه گردان و هر لشکری سه تیپ دارد و این یعنی هزینه سرسام آور در سال فقط برای آموزش و حفظ مهارت خدمه!
البته ناگفته نماند که این دستگاهها در اختیار کشورهای سازنده تانک هست ولی به دلیل تفکرات اقتصادی و استعماری آنان از تحویل آن خودداری می شود و تاکنون لوله جوفی دو T72 و M47 در این معاونت ساخته شده است.
بر روی میز، طرحهای متفاوتی وجود دارد و در گوشه و کنار وسایل الکترونیکی دیده می شود که مشخص است وسایل راداری و مخابراتی است اما بالن سفیدی در گوشه یکی از اتاق ها وجود دارد که توجهم را جلب می کند و سرهنگ می گوید که این (Airship) یا بالن پرنده است که از صفر تا صد آن در ایران ساخته شده است این بالن پرنده که طرح آن بدون سرنشین با قابلیت اضافه شدن سرنشین است می تواند مأموریتهایی نظیر فعالیتهای مراقبتی، نقشه برداری، امدادرسانی، پیام رسانی، فیلم برداری آنلاین و یا حتی فعالیتهای غیرنظامی مانند تعیین وسعت زلزله و آتش در مناطق صعب العبور بدون هزینه کرد پرواز بالگرد انجام دهد و باید به آن اضافه کرد، کنترل از راه دور که 10کیلومتر برد دارد، این مزیتی برای این وسیله ساخت داخل است که نمونه های نظامی خارجی آن در دسترس نیست و نمونه های تجاری خارجی آن نیز هزینه زیاد و کارایی کمی دارد.
هواپیمای دست پرتاب داخلی هم که تا ارتفاع هزار متر بالا می رود از دیگر دستاوردهای بخش الکترونیکی است که از راه دور کنترل می شود.
از این بخش که بیرون می آییم به سمت بخش بهینه سازی می رویم با فردی که روپوش کارگری سیاه شده و روغنی پوشیده روبرو می شویم که درجه های سرهنگی اش زیرسیاهی روغن از نظرها کمی پنهان شده است او مسئول بخشی است که خودروهای زرهی فرسوده را که برخی حتی رده پنج را گذرانده اند- رده پنج آخرین رده تعمیر است و در سالهای گذشته پس از گذشتن از این رده خودروها به ذوب آهن و سایر دستگاهها برای ذوب و استفاده از آن آهن و فولاد آن سپرده می شد- را به تجهیزات به روز مجهز می کند و با تقویت آنها استفاده مجدد از آنها یا به قولی عمر انقلابی آن را شروع می کند.
وی روند رسیدن به اینکه باید تانکها بهینه سازی شوند را وجود تانکهای شرق و غرب از پیش از انقلاب در ارتش عنوان می کند و می گوید که این موضوع در جنگ سبب شد تا نقاط ضعف تانکها مشخص شود که هر کدام درچه بخشی اعم از شنی، چرخ دنده ها، برجک تانک ها چه ضعفهایی دارند و با تحقیقاتی که انجام شد این ضعفها تجمیع و در جهت رفع آن اقدام شد.
این افسر آچار به دست استفاده از تانک را به دلیل حفاظت زرهی، مخابرات و کنترل آتش آن می داند و با اشاره به جنگ 33روزه که در آن تانک مرکاوای نوع دو رژیم صهیونیستی که گفته می شد ضد گلوله است توسط حزب الله منهدم شد، گفت که افسانه ساخت زره ضدگلوله به پایان رسیده است و استفاده کنونی از تانکها تنها به دلیل حفاظت از خدمه و قدرت آتشی است که این وسیله جنگی دارد بگفته وی پیشرفتها به سمتی می رود که حتی سیستم تثبیت تیر برای نشانه روی هدف متحرک توسط تانک درحال حرکت را عرضه کنند و با سبک و مقاوم کردن زره تانک توسط فرمول های کامپوزیت و تغییر شنی و وسایل مخابراتی و کم کردن ارتفاع که از مهمترین مشکلات تانکها بوده است، هم سرعت را بالا ببرند و هم ضریب حفاظتی آن را افزایش دهند.
بهینه سازی آشپزخانه صحرایی فرسوده که با حمام گلیسیرین برای پخت غذا استفاده می شود تنها قابلیت پخت خورش و آش را داشت به آشپزخانه مدرنی که قابلیت دم کردن برنج را هم دارد و موتوربرق دارد و حتی درحال حرکت هم امکان پخت غذا را دارد از دیگر وسایلی است در این سوله ها ساخته می شود در چند یگان آموزشی امتحان خود را پس داده و آماده تولید انبوه است ولی توصیه می شود با وجود سربازهای آشپز حرفه ای!! در سربازخانه ها خدا نصیب نکند.
ستوان سوم فوق لیسانس مکانیک که پروژه بهینه سازی برجک شلیکا را برعهده دارد و می گوید این برجک که از رده خارج شده بود، سیستم هیدرولیک داشته است که از کل سیستم حذف و جای خود را به یک سیستم الکترونیکی داده است و تا مدتی دیگر به عنوان برجکی پیشرفته مورد استفاده قرار می گیرد در بخش پرس هم چندین پرس و دستگاه برش وجود دارد که یکی از آنها پرس2600 تنی است که برای کارهای سنگین مورد استفاده قرار می گیرد و به طور مثال بدنه تانک در زیر این پرس همه مراحل کوره حرارتی، سخت کاری و پرس کاری را یکجا پشت سر می گذارد و به عنوان یک خط تولید کامل عمل می کنند (سخت کاری همان کاری است که در گذشته توسط آهنگران با پتک انجام می شد و پس از قرار گرفتن در کوره های حرارتی سخت کاری را انجام می دهد.
سرهنگ مهندس محسن امینی منش که در این بازدید ما را همراهی می کرد و بسیاری از این توضیحات می دهد، قسمت عمده نیروهای این معاونت را از نخبگان و افراد دارای طرح می داند که طرحهایشان پس از بررسی در کار گروههای تخصصی دعوت به همکاری شده اند او معتقد است که یکی از محاسن این معاونت فاصله کم میان مسئولان و افراد دیگر با طرحهاست و می گوید که کار اصلی ام تحقیقات است.
سرهنگ امینی منش یکی از راههای جذب نیرو را از طریق بنیاد نخبگان معرفی می کند و ادامه می دهد هم اکنون در پروژه هواپیمای دست پرتاب چند نفر از نخبگان هوافضا حضور دارند که نه تنها در خاورمیانه بلکه در دنیا منحصر به فردند.
وی از آمادگی این معاونت از دریافت طرحهای ابتکاری خبر داد و تصریح می کند که علاوه بر نیروهای ستادی و پایور که از طریق یگانهای خود اقدام به ارسال طرحها می کنند و یا سربازان وظیفه ای که از یگانهای آموزشی توسط کارشناسان مصاحبه و جذب می شوند سایر شرکت ها و افراد دارای طرح های کاربردی می توانند با این معاونت در ارتباط باشند که در صورت پذیرفته شدن طرح با آنها قرارداد منعقد می شود.
کوتاه سخن دشمن و مستشارانی که به خیال خام خود ایران را عاری از متخصصین کارآمد می دانستند و خداحافظی هم نکردند و رفتند تا بازگردند، بدانند که این تنها بخش کوچکی از پیشرفتهای نظامی جمهوری اسلامی است که فقط در نیروی زمینی ارتش به کار گرفته شده است و باید به آن اضافه کرد پیشرفتهای عظیم و گسترده سایر بخشهای نظامی کشور را که هر سال بخشی از آن در رژه نیروهای مسلح اعم از ارتش و سپاه در رده های مختلف هوایی زمینی و دریایی به نمایش درمی آید.
مجید مغازه ای
برگرفته از روزنامه کیهان
