سرنیزه ( راکتهای تاکتیکی سنگین در نهاجا )

روزهای دور جنگ در نزد ملت سرافراز ایران یادآور خاطرات تلخ و شیرین بسیاریست ، تلخی تجاوز به خاک کشور و از دست دادن جمعی از بهترین یاران و شیرینی مقاومت ، مزه مزه کردن طعم استقلال و البته پیروزی .
مساله تسلیحات مورد استفاده در صحنه نبرد هم یکی از جنبه های تلخ و شیرین جنگ است ، تلخ از آن لحاظ که گهگاه نبود تجهیزات لازم موجب از دست رفتن عده ای از بهترین جوانان این مرز و بوم می گردید و به از دست رفتن مقطی بخشی از خاک کشور منجر میشد و شیرین از آن لحاظ که کمبودها و نیازها در کنار حس تسلیم ناپذیری و ارداه محکم گهگاه حماسه هایی را رقم میزد که در تاریخ کشور ماندگار می گردید ، شاید یکی از این حماسه ها که تا کنون از بیان آن غفلت شده است مساله طراحی ، ساخت و بکارگیری راکتهای تهاجمی سنگین در نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران باشد.  اما برای شناخت اهمیت این سلاحهای نچندان متداول باید کاربرد آنها در صحنه نبرد بررسی گردد.
یک روز آفتابی در سال 1364 را تصور کنید ، در پایگاه شکاری همدان طرح حمله به یک ساختمان بتنی ارتش عراق در شهر بصره مطرح می گردد ، طراحان عملیات به بررسی نحوه دستیابی به هدف و انهدام ان می پردازند سایتهای موشکی سام و به خصوص موشکهای رولند که در اطراف بصره به کار گرفته می شوند در برابر غلافهای جنگ الکترونیکAlq-119   فانتومها از خود مقاومت شدیدی نشان میدهند، اما سایتهای موشکی را می توان با حمله سریع در ارتفاع خیلی پائین غافلگیر نمود اما توپهای 23 ، 35 ، 57 و 100 میلی متری که در اطراف هدف مهم نظامی قرار گرفته اند به راحتی غافلگیر نمی شوند  این توپها با یک حرکت سریع انگشت یک دیوار جهنمی از گلوله های مختلف را در فاصله 500 تا 2500 متری هدف برپا میسازند که عبور از فراز هدف و بمباران آن را بسیار خطرناک میسازد ، هرچند خلبانان ماهر و از جان گذشته نهاجا بارها خطر دست و پنجه نرم کردن با این مدافعان جهنمی را به جان خریده و پیروز شده اند اما بارها هم پیش آمده که گردونه به کام مدافعین گردیده و با سقوط یا خسارت شدید به پرنده مهاجم عملیات ناکام مانده است، چاره چیست؟ چگونه می توان حمله را به صورت ایمن تری برنامه ریزی نمود؟ ارتفاع گیری زیاد قبل از حمله و شیرجه های تند بلافاصله فانتوم را به کام موشکهای مرگبار سام می کشاند  استفاده از موشکهای ماوریک هم به دلیل سر جنگی 50 کیلوگرمی و کوچک آنها و محدودیت تعداد موشکهای عملیاتی ممکن نیست ، هرچند استفاده از این موشکها هم نیازمند ارتفاع گرفتن است ، فکر کردن به استفاده از فانتوم دی ها و بمبهای 2000 پوندی لیزری هم تقریبا برابر با فکرکردن به قربانی کردن دو فروند فانتوم با ارزش است. اگر بمبهای سقوط آزاد می توانستند پس از رهاسازی قریب به 2 کیلومتر از مسیر را به دقت طی کنند شاید می¬شد یک حمله مطمئن ترتیب داد اما این کار  با توجه به طبیعت این بمبها و پرواز در ارتفاع پائین غیر ممکن است ، در واقع ارتش شاهنشاهی ایران هیچ راهکار مطمئن و مناسبی برای یک جنگ طولانی و فرسایشی با سایتهای سام و توپهای پدافندی تدارک ندیده بود، نه موشکهای ضد رادار مناسب ، نه بمبهای مطمئن و ایمن هدایت شونده و نه سلاحها دور ایستای مناسب ، این بار نوبت ارتش جمهوری اسلامی ایران است تا علی رغم تمام تحریمهای تسلیحاتی راهکاری بیاندیشدو در این مورد خاص راهکار اتکا به توان داخلی برای طراحی ، ساخت و استفاده از راکتهای تهاجمی سنگین بود .

جهنم رولند در عراق داغ داغ بود

در مقایسه با یک بمب سقوط آزاد با وزن مشابه یک راکت تهاجمی سنگین از سه ویژگی مهم برخوردار است، دور ایستایی، دقت بیشتر و قدرت تخریب بالا تر.  گستره¬ی اهداف این راکتها به اندازه¬ی اهداف بمبهای سقوط آزاد است اما قطعا هدف گیری یک راکت به سمت یک هدف به خصوص هدفی مانند یک ساختمان بزرگ و سنگین یا یک پل بتونی مستحکم بسیار دقیق تر از هدفگیرزی آن به وسیله بمبهای سقوط آزاد است، از طرفی سرعت بسیار بالا تر راکت هنگام اصابت به هدف و امکان نفوذ بیشتر در عمق هدف قدرت تخریب راکتها را نسبت به بمبهای سقوط آزاد بسیار بالا می برد، از طرفی یک راکت هدایت پذیر را می¬توان در فاصله¬ی 5 کیلومتری با دقت بالایی به سمت شلیک کرد اما برای رهاسازی دقیق یک بمب سقوط آزاد این میزان به کمتر از 2 کیلومتر می رسد این دور ایستایی مناسب امکان غافلگیری حداکثری و اهتراز از اخرین لایه پدافندی را برای مهاجم فراهم میسازد.
راکتهای تهاجمی سنگین را در واقع می توان حاصل تکامل راکتهای هواپرتاب مورد استفاده در جنگ جهانی دوم دانست ، البته کشور های بلوک شرق نسبت به متحدین غربی اقبال بیشتری به این جنگ افزارهای کارآمد نشان دادند، از جمله راکتهای سنگین درحال خدمت جهان می¬توان به راکتهای  S-25 ساخت شوروی سابق اشاره کرد که هنوز هم در جنگنده های تهاجمی Su-25 , Su-20 , Su-24, Mig-29S درحال فعالیت میباشد S-25 با بردی معادل 2 کیلومتر یک سر جنگی سنگین 230 کیلوگرمی را حمل می نماید از جمله سوابق عملیاتی این راکت می¬توان به عملیات نظامی شوروی در افغانستان، جنگ ایران و عراق و احتمالا تهاجم به گرجستان اشاره کرد.

-S-25 یک راکت تهاجمی سنگین تمام عیار

بنا به شواهد موجود در ایران نیز در میانه های جنگ با سخت تر شدن عملیات استراتژیک بر ضد اهداف مهم با توجه به دارایی ضعیف بجامانده از نیروی هوایی شاهنشاهی ایران تحقیقات برای طراحی و بکارگیری راکتهای تهاجمی سنگین آغاز گردید و در نهایت سه طرح بانامهای ثاقب و یاسر و ذوالفقار عملیاتی گردید ثاقب به عنوان یک ترکیب کم حجم از یک موتور راکتی کوچک و سرجنگی 380 کیلوگرمی بمبهای انگلیسی بهره میبرد، به نظر می¬رسد ثاقب بیشتر برای دستیابی به توان نفوذ و تخریب بیشتر طراحی گردیده باشد، اما یاسر را می توان یک نمونه تمام عیار دانست ، یاسر در واقع ترکیبی از موتور و بدنه موشکهای زمین به هوای MiM-23 هاوک و سرجنگی 380 کیلوگرمی مورد استفاده در ثاقب بود . طرح یاسر هرچند تقریبا همان توان تخریبی ثاقب را دارد اما آشکارا برای دستیابی به دور ایستایی بیشتر طراحی گردیده است بالهای بزرگ موشک هاوک و موتور راکتی قدرتمند آن که به موشک زمین به هوای هاوک بردی برابر 40 کیلومتر می بخشد قطعا دور ایستایی مناسبی را برای خلبان هواپیمای مهاجم فراهم می¬آورد. در این میان هنوز اطلاعات خاصی از راکت ذوالفقار منتشر نشده است ، بنا بر اطلاعات موجود راکتهای تهاجمی سنگین نهاجا برای اولین برای در طی عملیات کربلای4 برای حمله به طیف وسیعی از اهداف از ساختمانها و سازه های مهم ( به عنوان هدف اصلی این سلاحها ) گرفته تا پشتیبانی نزدیک از خطوط نبرد زمینی بکار گرفته شد و با توجه به موفقیت این عملیات و خسارات ناچیز نهاجا در طی آن به نظر می¬رسد  نخستین تجربه عملیاتی این راکتها موفق بوده باشد ، پس از جنگ نیر روند نصب راکتهای تهاجمی سنگین با نصب راکتهای روسی بر روی جنگنده های تهاجمی نهاجا با نصب راکتهای تهاجمی فلق که یک کپی تحت امتیاز از راکتهای روسیS-24  است ادامه یافت. امروز پس از قریب به 20 سال از پایان جنگ تحمیلی و با رشد توانایی های فنی نهاجا و تولید سلاحهای پیشرفته هدایت شونده من جمله بمبهای هوشمند و موشکهای هدایت لیزری به نظر میرسد دوران راکتهای هدایت ناپذیر سنگین به پایان رسیده است، اما از این سلاح¬ها بیش از آنکه ویرانی ساختمانهای رژیم بعث یا عملیاتهای موفقیت آمیز به خاطر ماند خاطره تسلیم ناپذیری نهاجا در سخت ترین دورانها به یاد می ماند.

-یاسر سرنیزه بلند نهاجا

ثاقب ، خنجر کاری نهاجا