امیر دریادار حبیب‌الله سیاری، فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگو با ایسنا با انتقاد از این‌که «چندان به نقش نیروی دریایی ارتش در جنگ تحمیلی پرداخته نشده است» اشکال این امر را ابتدا متوجه اطلاع‌رسانی این نیرو و سپس رسانه‌ها دانست و گفت: یکی دیگر از دلایل پرداخته نشدن به این بحث، نبودن شناخت نسبت به کاری است که در دریا انجام می‌شود و به همین علت این بخش از جنگ ناشناخته مانده است.
وی درباره‌ دلایل حمله‌ عراق به ایران اظهار کرد: یکی از دلایل تجاوز عراق به خاک جمهوری اسلامی ایران رفع خفگی ژئوپولتیکی عراق بود که در طول تاریخ با این مساله مواجه بوده است.
سیاری در تشریح این مطلب، افزود: عراق در شمال خلیج فارس و در منطقه «خور عبدالله» چهل کیلومتر ساحل دارد. این ساحل به گونه‌ای است که باید کیلومترها در خور عبدالله راه رفت تا به دریا راه پیدا کرد. علاوه بر این عراق 80 کیلومتر مرز در اروندرود دارد. عراق همیشه، یعنی از زمان تشکیل این کشور پس از سقوط امپراطوری عثمانی به دنبال رسیدن به خواسته‌ اساسی خود یعنی راه پیدا کردن به دریای آزاد بوده است که ما از آن به عنوان «خفگی ژئوپولتیکی» یاد می‌کنیم.
وی تصریح کرد: هر کشوری به میزانی که به دریای آزاد راه دارد، به همان میزان بیشتر نفس می‌کشد. به عبارت دیگر راه داشتن به دریای آزاد را به عنوان شش کشور حساب می‌کنیم که در تنفس بدن تاثیر دارد.
فرمانده‌ نیروی دریایی ارتش، به حدود سه هزار کیلومتر مرز آبی ایران اشاره کرد و افزود: از این مقدار، 1000 کیلومتر به دریای آزاد راه دارد و مربوط به دریای عمان است. این شرایط ویژه ژئوپولتیکی هر کشوری با توجه به میزان دسترسی آن به آب‌های آزاد می‌تواند در همه‌ ابعاد حیات آن کشور تاثیر داشته باشد.
وی تجارت دریایی را یکی از دلایل حیاتی بودن ارتباط یک کشور با آب‌های آزاد عنوان کرد و افزود: بهترین تجارت در دنیا تجارت دریایی است. میزان باری که از طریق دریا حمل می‌شود، با میزان باری که از راه زمین یا هوا جابجا می‌شود قابل مقایسه نیست. مثلا یک کشتی 500 هزار تن را یکجا جابجا می‌کند که برای انجام این کار از راه‌های دیگر، چندین قطار، هواپیما یا کامیون لازم است.
سیاری استفاده از منابع کف دریا، منابع غنی غذایی، انرژی‌های فسیلی زیر بستر دریا و حتی انرژی ایجاد شده توسط جز و مد دریا را از جمله موارد مثبت راه داشتن به دریای آزاد برشمرد و گفت: زمانی که عراق به کویت حمله کرد فردی به نام "پریماکوف" از روسیه به عراق رفت تا در این مورد میانجی‌گری کند که عراق کویت را ترک کند. وقتی این مساله را به صدام گفت، صدام پاسخ داد «من در آگوست 1990 از تمامی نتایج جنگ هشت ساله با ایران صرفنظر کردم و اوضاع را به شرایط قبل از شروع جنگ برگرداندم ولی اگر نیروهای خود را از کویت عقب برانم، مردم عراق این گناه مرا نخواهند بخشید و از من سوال خواهند کرد برای گشودن دریچه‌ای به سوی دریا چه کرده‌ای؟» این مطلب نشان می‌دهد که از همان ابتدای تهاجم یکی از اهداف اصلی همین مساله بوده است.
فرمانده نیروی دریایی ارتش، با بیان این‌که این نیرو از ابتدای جنگ در خرمشهر حضور فعال داشت؛ تاکید کرد: یکی از محوری‌ترین یگان‌های تاثیرگذار در نبرد 34 روزه‌ معروف خرمشهر، نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی بود. بحث تکاوران دریایی حتی اگر چندان به آن پرداخته نشده باشد، چیزی نیست که از اذهان برود. همه در این نبرد زحمت کشیده‌اند و در صحنه بوده‌اند و یگان تکاور دریایی یک یگان محوری عمده‌ اثرگذار در نبرد 34 روزه خرمشهر و یکی از دلایل شکست عراق در خرمشهر بوده است.
وی استراتژی حمله‌ عراق به ایران را استراتژی حمله سریع دانست و خاطرنشان کرد: عراق می‌خواست سه روزه خرمشهر را تصرف کند ولی 34 روز مقاومت موجب شد نتوانند به اهداف خود برسند. شکست این استراتژی سریع آن هم فقط با نیروی کماندو و برخی کارهای ویژه، برای همه‌ آن‌هایی که در خرمشهر نقش داشتند یک پیروزی بزرگ بود.
امیر سیاری به سالروز شکست حصر آبادان نیز اشاره کرد و افزود: نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در کوی ذوالفقاری آبادان ضربه‌ مهلکی به عراق وارد کرد و شاید دشمن طعم اولین شکست سنگین اینچنینی را در آن‌جا چشید و فکر نمی‌کرد با چنین مقاومتی مواجه شود.
وی اضافه کرد: ما خط تدارکاتی آبادان را برقرار کرده بودیم یعنی جابجایی سلاح، مهمات، غذا و نیروی انسانی را انجام دادیم. اگر تلاش نیروی دریایی با استفاده از هواناوها و بالگردهای آن نبود، مطمئنا حصر آبادان کامل می‌شد.
فرمانده‌ نیروی دریایی ارتش، با بیان این‌که عراق در ابتدای کار تصور می‌کرد ایران آماده‌ دفاع نیست و از نظر خودشان بهترین زمان را برای حمله انتخاب کرده بود؛ تصریح کرد: آن‌ها بر روی نیروی دریایی هم به همین شکل حساب کرده بودند. به علاوه یک دلیل دیگر نیز تصور عراق مبنی بر ضعف نیروی دریایی ارتش ایران را تقویت می‌کرد. نیروی دریایی از تکنولوژی بالایی برخوردار است و تجهیزات فنی در اختیار دارد و نیاز به متخصص دارد، در عین حال پیش از انقلاب هم مستشاران زیادی در ارتش به ویژه نیروی دریایی بودند. بنابراین تصور عراق این بود که پس از انقلاب و خروج مستشاران خارجی از ایران توان بهره‌برداری از این تجهیزات وجود ندارد، بنابراین در صحنه‌ دریا حضور پیدا کرد.
سیاری در عین حال با تاکید بر این‌که نباید تصور کنیم نیروی دریایی و به طور کلی نیروهای عراق ضعیف بودند؛ گفت: در بسیاری مواقع این اشتباه را می‌کنیم و مثلا یک نفر را با یک مسلسل نشان می‌دهیم که حمله می‌کند و یک گردان عراق را از بین می‌برد در حالی که این‌طور نیست و دشمن ما بسیار قوی بود.
وی ادامه داد: چه نیروی هوایی و چه نیروهای دریایی و زمینی عراق خیلی از ما قوی‌تر بود. آن‌ها تجهیزات موثر داشتند و شرق و غرب به آن‌ها کمک می‌کردند و نیروهای بسیار قوی و ورزیده داشتند ولی این هنر مردان خدا بود که توانستند آن‌ها را شکست دهند.
فرمانده‌ نیروی دریایی ارتش، جنگ تحمیلی در دریا را به سه مقطع 67 روز ابتدایی جنگ، از آن زمان تا پایان عملیات بیت‌المقدس و از این عملیات تا پایان جنگ تقسیم کرد و افزود: نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران ظرف 67 روز یعنی از ابتدای جنگ تا هفت آذر 1359 توانمندی مناسبی را در خور دید و با استفاده از تاکتیک و تکنیک مناسب و ایثارگری کارکنان این نیرو توانست کمر نیروی دریایی عراق را بشکند و نتایج مناسبی را به دست بیاورد از جمله این‌که ما مدعی هستیم که بیش از دو سوم نیروی دریایی عراق منهدم شد و مابقی نیز به بند «رام القصر» فرار کردند و تا پایان دفاع مقدس هم اجازه‌ بیرون آمدن پیدا نکردند؛ چرا که ما ورودی «خور عبدالله» را بسته بودیم.
سیاری بر اهمیت مسایل اقتصادی در کلیه‌ جنگ‌ها و نیز حفظ چرخه‌ اقتصادی کشور در زمان جنگ تحمیلی تاکید کرد و یادآور شد: صادرات نفت ایران در زمان جنگ حتی برای یک روز هم قطع نشد. جنگ حدود 2800 روز طول کشید و عراق در این مدت 2800 بار به جزیره‌ خارک حمله کرد؛ به طور متوسط در هر روز یکبار به این جزیره حمله‌ور شد. با این وجود توانستیم ترمینال نفتی خود را در جزیره خارک حفظ کنیم که بخشی از این مسوولیت به عهده‌ نیروی دریایی ارتش بود.
وی خاطرنشان کرد: نیروی دریایی ارتش، نیرویی بود که در سال 67 با استکبار جهانی روبه‌رو شد و مستقیما با آن‌ها جنگیدیم. اگرچه همه‌ کارکنان ناوشکن سهند و ناوچه جوشن ما در این نبرد شهید شدند ولی افتخار ما این است که رودرروی استکبار جهانی ایستادیم و واقعا نیروها دلاوری‌های زیادی را در آن زمان از خود نشان دادند.
فرمانده نیروی دریایی ارتش در ادامه به ویژگی‌های نبردهای دریایی اشاره کرد و گفت: بخش اعظم کار نیروهای دریایی به تجهیزات مربوط می‌شود. یعنی باید محور تجهیزات خود را حفظ کنیم؛ چراکه اساسا اگر تجهیزات نداشته باشیم نمی‌توانیم به دریا برویم.
سیاری ویژگی اصلی نبردهای دریایی را لزوم کامل بودن تجهیزات عنوان کرد و افزود: این تجهیزات باید با گذشت زمان، پیشرفت کند و همواره به روز باشد در نبردهای زمینی می‌توان خود را همرنگ محیط کرد، سنگر تعبیه کرد و از زمین استفاده کرد ولی در دریا در پهنه‌ آب‌های دریا هستیم و ناچاریم فناوری و تجهیزات داشته باشیم.
وی ادامه داد: درست است که در خود دریا نبرد تن به تن نداریم ولی بطورکلی در نبردهای نیروی دریایی جنگ تن به تن وجود دارد؛ چراکه وقتی نیروهای ویژه ما به سواحل دشمن نفوذ می‌کنند چنین نبردی رخ می‌دهد، نیروهای ویژه نیروی دریایی باید از همه نیروهای ویژه دیگر قوی‌تر باشند؛ چراکه شنا کردن در دریا،‌رفتن به عمق آب، خدمت در شرایط سخت، نفوذ به سواحل دشمن و باقی ماندن به مدت طولانی بدون پشتیبانی از جمله ویژگی‌های آن‌هاست.
وی با تاکید بر لزوم هماهنگی نیروی دریایی و نیروی هوایی تصریح کرد: یکی دیگر از ویژگی‌های نیروهای دریایی این است که این نیرو در بسیاری مواقع به نیروی هوایی وابسته است و در بسیاری از عملیات‌ها نیاز است که نیروهای هوایی به کمک نیروهای دریایی بشتابند.
فرمانده نیروی دریایی ارتش با بیان این‌که اگر در دریا دشمن از فناوری روز بهتر استفاده کرده باشد تسلط خواهد یافت؛ به نقش نبردهای دریایی در جنگ‌های امروز اشاره کرد و گفت: امروزه همه تهدیدات در همه جای دنیا «دریا پایه» است یعنی استکبار جهانی برای حفظ منافع نامشروع خود در همه جا با انواع و اقسام ناوهای هواپیمابر، زیردریایی‌های اتمی و امثالهم حضور پیدا می‌کند.
وی ادامه داد: امروز اهمیت نبردهای دریایی برای هر کشوری که به دریا راه دارد حرف اول را میزند و مطمئنا برای ما هم که تمام استراتژی‌ و راهبردمان دفاع و بازدارندگی است، با توجه شناخت از دشمن که فرامنطقه‌ای و با تهدیدات "دریا پایه" است ، نبردهای دریایی نقش بسیار مهمی دارد.
وی در عین حال خاطرنشان کرد: تجهیزات مهم است ولی آن نیروی انسانی که قرار است از تجهیزات استفاده کند هم برای ما بسیار مهم است. نیروی انسانی که بتواند از حداقل تجهیزات و امکانات بهترین استفاده و بیشترین بهره‌برداری را کند مهم است.
فرمانده نیروی دریایی ارتش درباره توانمندی‌های این نیرو در عرصه تجهیزات و فناوری‌های جدید گفت: تجربه نشان داده است که در ساخت و تولید تجهیزات مورد نیازمان باید روی پای خود بایستیم؛ چراکه هرچقدر به دیگران وصل باشیم، زمانی که بحران به وجود می‌آید کمک نمی‌کنند.
وی تصریح کرد: بدین ترتیب تدبیر این است که تجهیزات‌مان را خودمان بسازیم. ما برای ساخت تجهیزات مورد نیازمان در دریا به کسی تکیه نمی‌کنیم. البته این مطلب بدین معنی نیست که در دنیا تجارت نمی‌کنیم. البته به ما که سلاح نمی‌دهند ولی با همه جای دنیا رابطه و رفت و آمد داریم و در عین حال به خرید سلاح و تجهیزات دریایی از دیگر کشورها تکیه نمی‌کنیم.
سیاری با بیان این‌که به دنبال این نیستیم که کسی تجهیزات دریایی را به ما بفروشد؛ یادآور شد: در دوران دفاع مقدس دیدیم که همه به دشمن ما کمک می‌کردند ولی به ما هیچ چیز نمی‌دادند و به تعبیر مقام معظم رهبری‌، آن همه سلاح استراتژیک به عراق می‌دادند ولی حتی سیم خاردار هم به ما نمی‌دادند؛ بنابراین ما متکی به هیچ‌کس نیستیم و کل مملکت یعنی ما، وزارت دفاع، بخش صنعت و دانشگاه‌های کشور در کنار هم قرار گرفته‌اند و کار به این‌جا رسیده است که ما الان در مسیری قرار داریم که نیازمندی‌های‌مان را تامین می‌کنیم.
فرمانده نیروی دریایی ارتش درباره سهم مهندسی معکوس در تولیدات این نیرو نیز گفت: مهندسی معکوس یعنی وسیله‌ای داشته باشیم و از روی بررسی اجرا آن، مشابه‌سازی کنیم. کسی که به ما تجهیزات جدیدی نداده است که بخواهیم روی آن مهندسی معکوس انجام دهیم. اگر هم مهندسی معکوسی کرده باشیم، از تجهیزات قدیمی استفاده کرده‌ایم و بیشترین کار ما، طراحی خودمان است.
وی درباره سیستم موشکی نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، با بیان این‌که در حال حاضر به سیستم موشک مجهز هستیم؛ خاطرنشان کرد: چند نوع موشک را در جنگ‌ها استفاده می‌کنیم که یا موشک هوا به سطح یا ساحل به دریا و یا سطح به سطح هستند، امروزه توانمندی موشکی جمهوری اسلامی ایران به جایی رسیده است که حتی موشک با برد 300 کیلومتر هم داشته باشد و الان جزو ناوگان موشکی ما محسوب می‌شود.
سیاری هم‌چنین به ساخت زیر دریایی سبک کلاس غدیر در داخل کشور اشاره کرد و گفت: ما در دوران دفاع مقدس از توان زیر دریایی و زیر سطحی برخوردار نبودیم و تقریبا 15 یا 16 سال است که علم زیر دریایی را داریم که این هم به همت انقلاب و مردم ما بوده است. در طول این 10- 15 سال اخیر توان فنی ما در علم زیر دریا، از بسیاری از کشورهایی که سابقه بیشتری در این زمینه نسبت به ما دارند بالاتر شده است.
وی با بیان این‌که تجهیزات تولید ما بعضا به مراتب بهتر از تجهیزات دیگر کشورهای باسابقه در بحث علم زیر دریا هستند؛ به کلاس‌های مختلف زیردریایی‌ها اشاره کرد و افزود: زیردریایی‌ها کلاس‌های مختلف دارند که با توجه به بزرگی، تناژ، سرعت و سلاح‌هایی که روی آن قرار می‌گیرد به سه کلاس سنگین، نیمه‌سنگین و سبک تقسیم می‌شود. زیردریایی غدیر که یک فروند دیگر از آن در عید نیمه شعبان به ناوگان نیروی دریایی اضافه شد از نوع زیر دریایی سبک است.
وی تصریح کرد: این زیردریایی به طور کامل توسط جمهوری اسلامی ایران ساخته شده است و قدرت مانور بسیار بالایی دارد که این مساله برای ما خیلی مهم است. سلاح‌ها و تجهیزات مناسبی نیز بر روی این زیردریایی کار گذاشته شده است و در حال حاضر در خط عملیاتی است.
سیاری در ادامه درباره مقابله با دشمنان فرامنطقه‌ای با بیان این‌که ما همیشه احساس می‌کنیم که دشمن ما دشمن فرامنطقه‌ای است؛ اظهار کرد: ما در حوزه مسوولیت‌مان در دریا مطمئنا هم به صورت همطراز و هم ناهمطراز می‌توانیم مقابله کنیم و فعالیتی که همواره داشته و داریم این است که تمامی حرکات دشمن را در حوزه مامورتی‌مان رصد می‌کنیم و به طور کامل می‌دانیم که این‌ها مشغول چه فعالیت‌هایی هستند.
فرمانده نیروی دریایی ارتش تاکید کرد: تمام نقاط ضعف دشمن را می‌شناسیم؛ چراکه در طول دفاع مقدس و بعد از آن مسایل مختلفی را تجربه کرده‌ایم ما با استفاده از نقاط ضعف دشمن به توانمندی خود اضافه کرده‌ایم و در هر دو نوع عملیات همطراز و ناهمطراز توانمندی مقابله با دشمن را داریم.
سیاری همچنین به ویژگی‌های چهار نقطه آبی استراتژیک ایران؛ دریای خزر، دریای عمان، تنگه هرمز و خلیج فارس اشاره و عنوان کرد: هر کدام ازاین نقاط شرایط ویژه‌ای دارد. دریای خزر یک دریای بسته در شمال کشور است و ما هم مثل دیگران آن‌جا را دریای صلح و دوستی می‌دانیم. خلیج فارس هم دریای نیمه بسته‌ای است که کنترل آن به دست ماست و ما توانمندی دفاع از منطقه را داریم.
وی با بیان این‌که منطقه استراتژیک تنگه هرمز کاملا در اختیار ماست و بر آن تسلط کامل داریم؛ افزود: این مساله کاملا عینی و مشهود است و چیزی نیست که بشود انکار کرد. دریای عمان هم که دریای باز ماست به همین ترتیب است وما تسلط کافی و کامل را درحوزه ماموریت خود داریم. ما برای دفاع در هر کدام از این نقاط تدابیر خاصی اندیشیده‌ایم و عقل سلیم هم حکم می کند که برای هر منطقه تاکتیک جداگانه‌ای ترسیم شود.
فرمانده نیروی دریایی ارتش با اشاره به ویژگی‌های خاص تنگه هرمز تصریح کرد: تنگه هرمز یک شاهراه تنگه استراتژیکی است که خلیج فارس را به دریای عمان وصل می‌کند و صادرات نفت بسیاری از کشورها از این تنگه صادر و تعداد زیادی از کشتی‌های تجاری به آن وارد و از آن خارج می‌شود. بدین ترتیب چرخه اقتصادی بزرگی در جنوب خلیج فارس به وجود آمده است و همه از این تنگه استفاده می‌کنند، ولی برای جمهوری اسلامی ایران مهم این است که ما تسلط کامل بر این تنگه داریم.
امیر سیاری درباره بحث‌های مطرح شده مبنی بر بستن تنگه هرمز از سوی جمهوری اسلامی ایران در شرایط خاص اظهار کرد: ان‌شاءالله که چنین شرایطی پیش نیاید، کسی هم که چنین مساله‌ای را عنوان می‌کند درواقع اعلام می‌کند که ما این توانمندی را داریم، ما بر تنگه هرمز تسلط داریم و وقتی تسلط داریم می‌توانیم آن را ببندیم، ولی اگر تنگه هرمز بسته شد خیلی‌ها ضرر می‌کنند و این ضرر متوجه همه خواهد بود.
وی با بیان این‌که توان این کار را چه کوتاه مدت و چه بلند مدت داریم؛ درباره احتمال بستن تنگه هرمز در شرایط خیلی خاص تصریح کرد: وقتی شرایطی پیش بیاید که ممکن است مملکت منافع خود را از دست بدهد، ما موظفیم از منافع خود دفاع کنیم و تدبیر هرچه باشد همان اجرا می‌شود.
فرمانده نیروی دریایی ارتش در ادامه درباره بحث‌های مطرح شده مبنی برسپردن حفظ امنیت خلیج فارس به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و حفظ امنیت دریای عمان و خزر به ارتش جمهوری اسلامی ایران گفت: ما در کشور، هم ارتش داریم و هم سپاه و در برخی مواقع تقسیم ماموریت می‌کنیم. در بخش دریایی هم همین‌طور است، ولی هیچ‌کدام از این بحث‌ها به معنی جدایی نیروهای دریایی ارتش و سپاه از یکدیگر نیست.
سیاری اضافه کرد: ویژگی خاص نیروی دریایی ارتش این است که چون دارای یگان‌های بزرگ است و توانمندی ماندگاری در دریا را دارد،‌ باید به دریاهای آزاد بروند. دریای عمان هم یک دریای آزاد است و اهمیت ویژه دریای عمان هم به این است که اگر دشمن بخواهد بیاید باید از سمت دریای عمان وارد شود دشمن از هر جا که بیاید مسیرش معلوم است.
وی درباره زمان این تقسیم وظایف اظهار کرد: خیلی وقت است که این بحث‌ها مطرح است. تقسیم کار در زمین ، دریا و هوا وجود دارد و برای آن‌که کار بهتر پیش برود و تمرکز در مناطق بیشتر باشد، باید انجام شود. به هر حال پایگاه‌های ما از خرمشهر تا انتهای دریای عمان وجود دارد ولی در اجرای طرح‌های عملیاتی مناطق مخصوص مشخص می‌شوند.
فرمانده نیروی دریایی ارتش به تحریم برخی شرکت‌های کشتیرانی و ساخت تجهیزات دریایی اشاره کرد و گفت: تحریم‌ها علیه ما همیشه بوده است و روز به روز هم اضافه می‌شود، این تحریم‌ها از قدیم بوده است و ما همیشه در تهیه وسایل نظامی خود تحریم داشته‌ایم و ساخت‌وسازهایی هم که اشاره کردم در همین شرایط تحریم انجام شده است.
سیاری با بیان این‌که نیاز، خلاقیت و ابتکار را رشد می‌دهد؛ تصریح کرد: وقتی انسان نیاز نداشته باشد به دنبال خلاقیت نمی‌رود ولی وقتی نیاز داشته باشد و به او ندهند، مجبور است راهی پیدا کند؛ این است که می‌گویند این حسن تحریم است و من فکر نمی‌کنم این تحریم‌ها تاثیر چندانی بر صنعت کشتی‌سازی و کشتیرانی ما داشته باشد.