آنچه که ارتش ایران را از سایر نیروهای منطقه متمایز می کند توان بالای این نیرو در تأمین نیازهای داخلی است. نیرویی با هزاران دستگاه تانک، نفربر، خودروی نظامی ، توپ ومیلیونها قطعه کوچک وبزرگ صنعتی اگر قادر به تأمین نیاز خود نباشد فشار مالی معادل میلیاردها دلار در سال به بودجه عمومی تحمیل می شود. ایران اکنون به جز هواپیما کلیه نیازهای تسلیحاتی خود را می تواند تأمین کند. مؤسسه تحقیقات جهاد خودکفایی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی از جمله مجموعه های ارتش است که وظیفه تأمین نیاز نیروهای مسلح را برطرف می کند. امیر سرتیپ توکلی از جمله نظامیان باسابقه کشور است که اکنون سالهاست از بخش «صف» به بخش تحقیقات و ستاد منتقل شده است. روی میز کار او ماکتی از تانک ذوالفقار ایران به چشم می خورد. از نظر ظاهر هیچ تفاوتی با تانکهای سنگین زره روز دنیا (لئوبارد، ام یک آ یک ، چیفتن و تی
?? ) ندارد . اما چرا هنوز به تولید انبوه نرسیده است؟ سؤالی که در طول مصاحبه نیز موفق به دریافت پاسخ آن نشدیم. در هنگام پایانی مصاحبه از من می پرسد: سربازی رفته اید؟ می گویم : ??سال قبل. وقتی لشگر محل خدمت من را می پرسد خاطره تلخ مشترکی در ما زنده می شود. مهر ،???? زمانی که نیروی هوایی عراق «قرارگاه غرب» را با مخوف ترین نوع بمب شیمیایی (بمب های سیانوری) مورد حمله قرار داد. صدها نظامی ایرانی دریک لحظه شهید شدند. او آن زمان فرماندهی در تیپ ?? بود. به عنوان واحد پشتیبان نیروهای غرب اما برای نجات «شیمیایی شدگان» نه از دست او کاری ساخته بود ونه از نیروهای امدادی که بعدها رسیدند. شاید در جنگی دیگر (که خدا کند رخ ندهد) تجهیزات هشداردهنده تولیدی این مرکز بتواند از شهدای شیمیایی ما کم کند.
•••
| اجازه بدهید از تولیدات بخش جهاد و خودکفایی شروع کنم. چه بخش از نیازهای ارتش را شما برطرف می کنید . اگر ممکن است به تفکیک بفرمایید.
* مؤسسه تحقیقات جهاد و خودکفایی در سال
?? شکل گرفت واز زمان مسؤولیت مقام معظم رهبری در پست ریاست جمهوری با تدبیر ایشان بود که مؤسسه تحقیقات شکل گرفت. کلاً تحقیقات صنعتی را به ما (معاونت تحقیقات جهاد خودکفایی نیروهای سه گانه ) واگذار کردند. در بحث صنعتی تمام مسائل را شامل می شود. ما در بحث مهندسی ، مهندس رزمی و تجهیزات زرهی، تجهیزات خودرویی ، بحث توپخانه، بحث مخابرات. درواقع مسائلی که به تجهیزات رزم مربوط می شود فعالیت داریم. مستحضر هستید درکشورهای پیشرفته علم روز در اختیار ارتش است یعنی همه درواقع مبانی علمی و دانشگاهی در اختیار نیروهای مسلح است . بطور مثال شبکه اینترنت که امروز رایج است وهمه از آن استفاده می کنند اولین بار در اختیار ارتش آمریکا بودوبعد وقتی که به صورت عمومی درآمددر معرض عموم برای استفاده قرار می گیرد. از سوی دیگر دامنه فعالیت ارتش ایران بسیار وسیع است . مخصوصاً ارتش ما که باتوجه به تقسیمات وپیمانهای منطقه ای در قبل از پیروزی انقلاب تقریباً به تجهیزات روز دنیا مجهز شده بود، به انواع و اقسام ، هلی کوپترهای روز، تانکها، نفربرها وهواپیماهای روز مجهزشده واین زمینه را مساعد کرده بود که بتواند در همه ابعاد فعالیت داشته باشد . شکل گیری معاونت تحقیقات به این صورت بودکه بعداز پیروزی انقلاب تجهیزات به جا مانده بود و متخصصین ومستشاران نظامی رفته بودند و برای اینکه اینها را حاضر به کار نگه دارد وحاضر به جنگ نگه دارند مخصوصاً به دنبال وقایعی که بعداز پیروزی انقلاب در کردستان و خوزستان اتفاق افتاد و شروع جنگ تحمیلی همه مزید برعلت شد که این تجهیزات حاضر به کار باشد وبرای این مسأله مجبور شدند فکر بکنند قطعاتی را که لازم داشتند بسازند. چون همزمان با جنگ ما دچار یک تحریم سراسری هم شدیم واین زمینه را فراهم کرد که متخصصین که در کشور حضور داشتند توانستند که این وسائل را حاضر به جنگ بکنند نیروی زمینی در بحث دفاع از استقلال کشور حدود ??هزار شهید داده وبیش از ???هزارنفر معلول ومجروح جنگی داده این تجهیزات نیاز بود که همه حاضر به کار باشند. انواع واقسام جنگ افزارها ، زره پوشها و توپخانه باید حاضر به کار می بود تا بتوانند این جنگ را اداره بکنند. این مسأله زمینه را فراهم کرد برای تعمیرات وتحقیقات بعداز آن بحث بهینه سازی پیش آمد ما در فاز دوم کار تحقیقات، بحث بهینه کردن تجهیزات را دنبال کردیم چون تجهیزات نظامی را معمولاً دور نمی ریزند وسعی می کنند برای استفاده های بعدی آنها را بهینه و به روز بکنند.
| آنچه را که در طول جنگ
?ساله از دست دادیم توانستیم جایگزین کنیم؟
* بله. الآن ترکیه برای بهینه کردن تانگهایش با اسرائیل قرارداده بسته، پاکستان با چین قرارداد دارد و کشور ما با توجه به تحریمی که دارد مجبور است که این کار را توسط متخصصین خودش و دانشی که در طول جنگ به دست آورده انجام دهد. سوار کردن تجهیزات پیشرفته بر روی تجهیزات قدیمی که بتوانیم آنها را «به روز» بکنیم. بعدازاین وقتی که وارد بهینه سازی شدیم دانش ساخت وطراحی را به دست آوردیم که طی آن نفربرهای حتی از رده خارج را مجدداً به حالت عملیاتی بازگردانیم .




نفربرهای قدیمی روسی؟
* بله نفربر
BTR روسی است که بهینه شده با موتورهای ساخت داخل کشور و در واقع «به روز شده» و تحویل یگانهای نیروی زمینی شده است. تانک بر «ماز ???» روسی نیز که در واقع مدرنیزه شده وبه نام «ببر??? » ساخته شد که موتور و گیربکس و اتاق و سیستم تأمین همه اش در واقع مونتاژ و ساخت کشور است.
نفربر جدیدکه اصلاً موتورهایش ساخت کارخانه موتورسازان تبریز است. و حدود
?? قلم قطعاتش تمام در اصفهان ساخته می شود. تیم اپتیکی آن نیز توسط صنایع اپتیک اصفهان (صنایع دفاع) ساخته می شود.این محیط مساعد شد برای طراحی وساخت . در بحث وسائل توپخانه توپهای ساخت چین بهینه ومدرنیزه شد و یکسری توپها را قابل حمل کردند. توپ ?? میلی متری را اخیراً روی یکی از این نفربرها نصب کردیم. درواقع پدافند متحرک کردیم تابتواند پدافند هوایی را در حال حرکت داشته باشند و ثابت نباشند.
| شلیک این سلاح با کالیبربالا وسیله ای را که حملش می کند صدمه نمی زند؟
* نه بر روی یک وسیله زرهی نصب شده که آن توپ روی آن سوار شده تا بتواند به صورت موبایل پدافند هوایی کند. بعد از آن از دانش به دست آمده استفاده کردیم تا در سال
?? تانک ذوالفقار ایران طراحی شد ماکتی که الآن روبروی شما هست. به خاطر این تانک ما در سطح دنیا یکی از کشورهای سازنده تانک محسوب می شویم فکر می کنم ? یا ? کشور بیشتر نیستند که در دنیا تانک می سازند. ابداع در شکل و عملکرد این تانک به گونه ای است که هیچ کشوری نمی تواند بگوید که الگو از من گرفتند. طراحی و ساختش همین مجموعه است و در واقع یک افتخار ملی است، یک افتخار برای مجموعه تحقیقاتی ارتش است.
| آیا اشکالات اولیه برطرف شده است؟
* بر روی اشکالاتش کار می شود و آن را تحویل کاربر می دهند تا تحت تست های کارخانه ای، آزمایشگاهی و عملیاتی قرار گیرد و یکی یکی معایب آن برطرف می شود در بحث ساخت نیز منظور استراکچر اصلی است مثلاً وقتی که می گویند ما یک اتوبوس را ساختیم منظور ساخت استراکچر اصلی اش است حالا موتورش را به یک کارخانه سفارش می دهند گیربکسش را به یک کارخانه.
در تمام دنیا هم همینطوری است به پایه (
Base) اصلی می گویند «ساخت».
| چرا با توجه به اینکه تانک می سازیم هنوز دنبال سفارش تانک از کشورهای دیگر هستیم؟ چه نیازی را این تانک برطرف نمی کند که ما هنوز دنبال تانکهای خارجی هستیم.
* با توجه به گستردگی کشورمان و با توجه به جدول تجهیزاتی که برای سازمانهای لشگرها وتیپها داریم نیازهای فوق العاده به تجهیز داریم.
جدول تجهیزات ما در زمان جنگ خیلی تحلیل رفت از طرفی درحال حاضر اکثر کشورها از چند نوع تانک استفاده می کنند ومعمولاً به یک نوع اکتفا نمی کنند ضمن اینکه ساخت مراحل مختلف خودش را دارد. تانک ذوالفقار وارد نمونه های نیمه صنعتی و عملیاتی شده و برای تولید انبوهش نیاز به سرمایه گذاری است.
| یعنی هنوز در مرحله نمونه و آزمایش است؟
* نه نمونه های آزمایش در سال
?? تست شده. ? ستگاه نمونه نیمه صنعتی در سال ?? ساخته وتست شده و در حال حاضر نمونه ای که آماده شد و در مانور شرکت و در علی آباد قم تیراندازی کرد که عکس آن توسط ماهواره های آمریکایی گرفته شد ودر مجله «جینز» به چاپ رسید. و پس از آن ایران جزو کشورهای سازنده تانک مطرح شد.
اما کشور به تانک بیشتر نیاز داشت وساختن تانک مثل خودرو نیست که هر دقیقه یا هر ساعت چند دستگاه تولید شود. تولید این نوع تانک درسال می تواند
?? دستگاه باشد.




البته در صورتی که سرمایه گذاری بیشتر شود...
* با سرمایه گذاری هم می تواند
??? تا ??? دستگاه باشد ولی ما با توجه به وضعیت فعلی به حدود ???? تانک احتیاج داریم و به همین دلیل مسؤولان به این فکر افتادند که بتوانیم بلافاصله وارد کشورکنیم. مثلاً اگر بخواهیم تانک T-72 روسی واردکشور کنیم اولین مسأله انتقال دانش فنی وتکنولوژی است.
یعنی در کنار آن بحث ، بحث ساخت وتحقیقات است. انتقال تکنولوژی هست. اولین جمله آن قرارداد این است در انتقال تکنولوژی اول بصورت
CBU (کاملاً آماده) می آید بعد به صورت SKD و بعد CKD می آید. اینها مراحلی است که به دنبال خود دانش مونتاژ و بعد دانش ساخت را می آورد.
| مونتاژ تولید تانکهای روسی را ظاهراً در ایران داریم؟
* بله و به همین شکل است که گفتم.
پس از انقلاب وزارت دفاع به این مسأله (تولید) اهمیت خاصی داده است. قبل از انقلاب وزارت دفاع این طور سازماندهی نشده بود تا تجهیزات عمده را بسازد. ما فقط درواقع، یک دفتر خرید… در لندن و بعضی کشورهای دیگر داشتیم بیشتر بحث، بحث خرید بود. خرید محصولات کشورهای پیشرفته مثل انگیس، آمریکا در این اواخر یک مقداری تجهیزات روسی هم خریداری شده بود. بحث، بحث خرید بود. سازمان وزارت دفاع به گونه ای نبود که برای ساخت سازماندهی شده باشد. یکی از کارهایی که تانک ذوالفقار ایران کرده درواقع وزارت دفاع هم متوجه شده به اینکه ساخت تجهیزات عمده نیز وظیفه اوست. این تانک درواقع بیشتر آنها را به فکر انداخت که چطور در نیروهای مسلح که کارشان بیشتر عملیات است، بحث تحقیقات دایر شود. واقعیت این است که حتی قبل از انقلاب نیز نظامیان آموزش ساخت دیده بودند و جنگ و تجربیات آن نیز مزید بر علت شد که از دانش به دست آمده، استفاده شود. کسی جسارتش را نداشت که درکشور تانک بسازد وقتی ساخته شد آنها هم به فکر افتادند که چه کار بکنند. باید حرکت بکنند و باید تجهیزات عمده نیروهای مسلح را بسازند. در واقع وظیفه وزارت دفاع پشتیبانی از نیروهای مسلح است.
| حالا با توجه به اهمیتی که بحث تحقیقات و خودکفایی (بخصوص بحث تحقیقات) دارد آیا به آن اندازه برای اینکار بودجه گذاشته شده؟
* توجه به اعتبارش نشده من فکر می کنم آمارهایی که دادند حدود نیم درصد بودجه کشور به تحقیقات اختصاص یافته.
| این بودجه تحقیقات در بعد کلان است در بعد نظامی چه؟
* همه اش از یک منبع است.
| یعنی همان نسبت در قسمتهای پایین تر هم است…
*بله. اگرچه در نیروهای مسلح تحقیقات سرمایه گذاری بیشتری را می طلبد. زمینه فراهم است به یکسری مسائل خصوصاً در نیروهای مسلح که بیشتر به متخصصان قدیمی متکی هستیم و درواقع تخصص اینها را با دانشگاه ارتباط می دهیم. نباید فراموش کرد که زمان در حال از دست رفتن است. اینها بازنشسته می شوند و می روند این متخصصین درواقع سرمایه های ملی هستند که باید به فکرشان بود.
در نامه ای که به ریاست محترم جمهوری نوشتند(درواقع سند چشم انداز بیست ساله) ببینید مشکلاتی سر راه تحقیقات است که دقیقاً مسؤولین به آن رسیدند و من در جای خود به آن اشاره می کنم.




آیا در بخش تولیدات الکترونیکی هم فعالیت می کنید؟
* بعد از این جنگ اخیر (جنگ آمریکا و عراق) در منطقه روی بحث فن آوری پیشرفته خیلی کار کردیم.
در این بحث خیلی با دانشگاهها وارد مذاکره شدیم و پروژه های تحقیقاتی جدیدی را در این زمینه تعریف کردیم. در این مجموعه یک روبوت هوشمند را با همکاری دانشگاه ساختیم که هدفی را به آن می دهند و با موانعی که برایش ایجاد کردند موانع را دور می زند و می رسد به هدف. این می تواند یک پایه نظامی برای توسعه باشد.
| این روبوت هوشمند می تواند مثلاً مین جمع کن باشد؟
* می توانیم هر چیزی را رویش سوار کنیم. داریم کار می کنیم در پروژه جدیدی که با همان دانشگاه دنبال می کنیم به دنبال آن هستیم که بتوانیم آن وسیله را با کنترل از راه دور برای بازکردن معابر مین، برای شناسایی و برای عکسبرداری هدایت کنیم.
| با توجه به این که ساخت تجهیزات الکترونیکی و فوق پیشرفته احتیاج به دانش و تکنولوژی دارد آیا بدون همکاری با یک کشور خارجی می توانیم پایه های

 را ایجاد کنیم.
* در دانشگاههای ما این بازی فوتبال با روبوتهای هوشمند کار دانشگاه شریف و کار متخصصین داخل کشور است و مطمئناً آنها بدون کمک خارجی این کار را انجام دادند. در مورد اخیر نیز هم اینجا حتی استاد دانشگاهش هم مشخص است و با مدیر پروژه اش که ایشان به افتخار بازنشستگی نائل شدند همکاری دارند. ایشان روبوت هوشمند را ساختند و هیچ کمک خارجی هم در بین نبوده است.
| در ابعاد بزرگتر و وسیعتر چه اقداماتی صورت گرفته است؟
* در ابعاد بزرگتر ما با همکاری یکی از دانشگاهها یک دفترچه آشکارساز موادشیمیایی ساختیم. دانشگاه مذکور مصر است با توجه به رفت و آمدهایی که دارد اسمش فاش نشود. خب استادش می رود به کشورهای خارجی و برمی گردد. اما چیزی را از آن کشور درخواست نمی کنند هر چی هست داخل فکر خودشان است.

حدود ? ماه کار کردیم این دفترچه دقیقاً نمونه نوع غربی است و به اعتقاد خود این اساتید بهتر از نمونه غربی ساخته شده. الان چین آن را ساخته و ما آن را با چین مقایسه می کنیم اصلاً قابل مقایسه نیست. شاید این را بدون اغراق می گویم که چندین برابر کیفیت آن بالاتر و دقیق تر است. این وسیله ای است برای حفظ جان انسانها، در جنگ روی لباس سرباز و روی خودرو اش نصب می شود و بلافاصله عوامل شیمیایی را آشکار می کند. باز روی وسیله دیگری داریم کار می کنیم با همکاری یکی از دانشگاهها که روی وسایل مختلف نصب شود تا بتواند با یک چراغ و یا آژیر سرنشین و یا رزمنده را آگاه کند از اینکه این محیط آلوده است.
| امیر، آیا از طرف شرقی توانسته ایم کمک مناسبی بگیریم؟
* البته من نمی دانم این بحث اینجا جا دارد یا خیر اما به بخش شرقی نمی توان اعتمادکرد.
| حتی درمقابل پول خوب؟
* با پول هم درست سرویس نمی دهند. یعنی همیشه کارشان کند است. سیاستشان است یا بلد نیستند هیچ وقت یک چیزی را درست نمی دهند.
| البته آنها سیستم منظم ندارند. یعنی فقط در بخش نظامی نیست در بخش غیرنظامی هم هواپیماها را به ما می دهند ولی تجهیزات پشتیبانی را نمی دهند. (هواپیماهای مسافربری).
* اصلاً در سیستمهایشان خدمات پس از فروش تعریف نشده است.
| شاید به خاطر این است که یک بخش شان مثلاً در اوکراین است و بخش دیگر مثلاً در گرجستان است و یک بخششان مثلاً در مسکو است.
* ما پنجاه سال است با اینها کار می کنیم. برای ما در همین مرکز تحقیقات تهران سه راه شهریار کارخانه زدند. هیچ وقت هیچ چیزی را کامل به ما ندادند. حتی موقعی که تحت عنوان اتحاد شوروی با هم بودند و همه این کارخانه ها زیر نظر یک مجموعه بود. هیچ وقت یک مجموعه را کامل ندادند و سعی کردند هیچ دانشی را ندهند. درست عکس غربیها عمل می کنند. ما الآن سیستم غربی را هر چیزی را که قبلاً گرفتیم شاید تا ریز نقشهایش را داریم.
| شاید برای اینکه آنها مرتب بهترش را تولید می کنند. ولی روسها تغییر تکنولوژی ندارند.
??سال مثلاً یک کامیون تولیدمی کنند.
* خودروهایی به ما دادند. مثلاً به نام آیفا. هیچ کدام واترپمپ این یکی به آن یکی نمی خورد. سعی کردند جای پیچ این را با جای پیچ آن یکی تغییر بدهند. این نمی تواند یک سیستم باشد این می تواند سیاست باشد برای همین هم اینها هیچ وقت نمی توانند یک پشتیبان استراتژیک برای یک کشور باشند. در همه کشورها هم این را نشان دادند. در عراق و سوریه و... نشان دادند.


سوابق خوبی ندارند.
* بله سوابق خوبی ندارند. در کوزوو و... نشان دادند که وقتی سهمشان را گرفتند خودشان راکنار کشیدند. بنابراین نمی شود بهشان تکیه کرد. برای همین باید روی پای خودمان بایستیم و خودمان باید قطعات را بسازیم و این اصلاً مشکلی نیست. وقتی شما توانستید یک اتاق را مثل این اتاق ببر
??? بسازید می توانند یک اتاق سواری هم بسازید می توانید یک اتاق مینی بوس و یا اتوبوس را هم بسازید. وقتی فن را به دست آورید شما می توانید به راحتی کار را ادامه دهید. صنعت کشور ما خیلی خوب پیشرفت کرده. ما سیلندر موتور تانک چیفتن را که یک موتور خاص و دوزمانه است این را در دو جا در مشهد و در همدان الآن دارند براحتی برایمان می سازند و می دهند. این تکنولوژی در کار صنعت هم مورد استفاده است و سیلندر موتور بعضی از تانکهای دیگر هم که اسم نمی برم همین اخیراً دراصفهان ساختیم. بسترها در صنعت کشور آماده است یعنی دقیقاً وقتی شما یک نقشه و یک الگو را به متخصص می دهید فکر متخصص و آن صنعتگر را با هم یکی می کنید، آن وسیله را به شما تحویل می دهد. اخیراً این جا یک خمپاره بادی ساخته شده (البته با روش مهندسی معکوس) نوعش را از قدیم داشتیم به راحتی اینجا در ظرف یکماه سی تا از آن تولید کردیم.
| شاید بخشی از این مسأله به خاطر پشتیبانی بقیه سیستم است که ضعیف است. شما یک تانک را که تولید می کنید بعد از ده سال می گویید فقط شش تا ساخته شده است. باید به شما این پول را می دادند یا آنچه را که شما می خواستید می دادند از این
??? الی ???تا تولید و در مانورها استفاده می شد. آن وقت باور می کردند. وقتی یک چیزی سرعتش کند می شود طبیعی است که مردم قبول نکنند.
* خوب این بحث کلی است. شما وقتی می بینید در کل این کشور نیم درصد اعتبار به تحقیقات می دهند خب نیروهای مسلح بخشی از این اعتبار است. در همایشی در نیروی هوایی فرمانده محترم نیروی هوایی همین را در بحث با آقای هاشمی رفسنجانی که دعوت شده به صورت مکتوب ارائه کردند و اینکه از این
?/?درصد چه درصدی به نیروهای مسلح می رسد ایشان دقیقاً مکتوب به عرض ایشان رساندند. مشکلاتی ما در سر راه داریم. بحث آیین نامه معاملات دولتی قانوناً این مانعی که نوشتیم در واقع دست و پای خودمان را بستیم. بحث اعتماد مهمترین بحث است. در بحث تحقیقات برنامه ریزی می خواهد. در خارج وقتی می خواهند بمب اتمی بسازند نیرو واعتبار به آن اختصاص می دهند حتی جایش را مشخص می کنند. وقتی که می خواهند این سفینه را بفرستند از آنچه که اولین سفینه ای را که روسها فرستادند دور کره زمین. چه برنامه ریزی را برایش کردند دقیقاً مشخصی است. شما فکر می کنید که از اول می دانستند یک همچین کاری قابل شدن است. اوایل که یک فکر بیشتر نیست. بمب اتم اول یک فکر است. ولی وقتی می گویند آنقدر نفر بهش اختصاص دادند و آنقدر اعتبار دادند در فلان محل و در فلان زمان هم محصولش را دریافت کردند. در برنامه کانال? تلویزیون فکر می کنم اگر دقیقاً یادم باشد می گفت که (مربوط به ارتش احتمالاً آمریکا) وقتی رئیس جمهور عوض شد از وضعیت ما سؤال کردند که این مجموعه برای چی است. گفتند که به شما ارتباط ندارد. این همه قدرت دادند تا توانستند در آمریکا بمب اتم بسازند. در روسیه آقای کروی اغلوف این کسی است که تبعید بود. موشکی قبلاً ساخته بود بهش گفتند که شما باید سایوز را بسازید. ????نفر آدم بهش دادند محیطی را برایش محصور کردند گفتند آقا شما در این مجموعه ( در آن سیستم بسته روسیه) برای خودت خودمختاری. می توانی به راحتی کار بکنی. این اعتبار این نفر. این هم سرمایه. سفینه را می سازد و به کره ماه می فرستد. وقتی می گفتند در کره مریخ یک سفینه می خواهد بشیند کسی باور نمی کرد. ولی وقتی با هدف رویش برنامه ریزی می کنند، می گویند هدفمان این است که برویم روی کره مریخ بشینیم. آن لوازم وسائل کار را برای طرف فراهم می کنند. ما چون در بحث آیین نامه معاملات دولتی نمی دانم برو استعلام بگیر حسن را بیاور حسین را بیاور تقی را بیاور آخرش هم که نمی توانیم یک قرارداد معمولی را با یک آدم مبتکر ببندیم. حالا در بحث تحقیقات یک آیین نامه در واقع یک کمی آزادی عملش بیشتر از بقیه آیین نامه هاست. یک درصدی. باید همه اینها زمینه اش فراهم شود. از ده هزار تحقیقات هزار تا به مرحله آزمایشگاهی می رسند از این هزارتا، صدتا به مرحله نیمه صنعتی و از صدتا ده تا به مرحله تولید می رسد. نباید انتظار داشت. ده هزار تحقیقاتی که انجام می شود همه اش نتیجه مثبت بدهد. در یکسری مسائل دیگر بحث تحقیقات مطرح نیست. تحقیقات یک شکل زمان می برد و مسائل دست و پاگیرش هم یک زمان. اینکه شما نمی توانید یک چیزی را که تعقیب کردید وارد تولید انبوه کنید. یکجا می رسید باید بگذارید توی آرشیو و نمایش بدهید.
| با تشکر از وقتی که در اختیار ما گذاشتید.


برگرفته از روزنامه ایران اسفند
????