تیمی از دانشجویان مبتکر دانشگاه صنعتی امیرکبیر موفق به ساخت بالگرد بدون سرنشین سبک با قابلیت انجام ماموریت‌های شناسایی، تصویربرداری هوایی، رله مخابراتی و بازدید خطوط انتقال نیرو و سکوهای نفتی، کمک به نیروهای امدادی و ماموریت‌های مشابه شدند.
دکتر مهدی مرتضوی ــ عضو هیات علمی دانشکده هوافضای دانشگاه صنعتی امیرکبیر و مدیر پروژه بالگرد بدون سرنشین «پروان» ــ در گفت‌وگو با خبرنگار «پژوهشی» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، اظهار کرد: طرح ساخت بالگرد «پروان» از حدود چهار سال پیش در قالب یک کار تیمی دانشجویی آغاز شد. گروه تحقیقاتی ابتدا حدود یک سال به مطالعات امکان سنجی و آشنایی با روند طراحی بالگرد پرداخت و قرار شد با توجه به نمونه‌های موجود و امکاناتی که وجود داشت بالگردی با قابلیت حمل دو کیلوگرم بار در یک ساعت پرواز طراحی شود که امکان انجام ماموریت هایی مثل تصویربرداری، رله مخابراتی، بازدید خطوط انتقال نیرو و سکوهای نفتی و ارسال تصویر و اطلاعات پروازی را داشته باشد.
وی خاطر نشان کرد: طراحی مفهومی و مفصل بالگرد بدون سرنشین(RPH) بر اساس این ماموریت طی مدت یک سال و نیم انجام شد و از ابتدای سال گذشته تست اجرای بالگرد آغاز شد و نهایتا در اردیبهشت ماه امسال نخستین تست پروازی با موفقیت انجام شد.
مدیر پروژه بالگرد بدون سرنشین پروان تصریح کرد: در حال حاضر تیم تحقیقاتی پروژه در حال تکمیل و ارتقای بالگرد با هدف افزایش بار مفید و مداومت پرواز آن و ایجاد امکان پرواز خودکار و نیمه خودکار پرنده هستند که امیدواریم تا پایان سال نخستین پرواز نیمه خودکار بالگرد با انجام ماموریت تعریف شده انجام شود.
وی ادامه داد: تیم تحقیقاتی «پروان» در ابتدا متشکل از دانشجویان کارشناسی و مهندسی هوافضای دانشگاه صنعتی امیرکبیر بوده که طی این مدت مراحل تحصیلی خود را طی کرده و تمامی آنها در مقطع کارشناسی ارشد مشغول به تحصیل هستند و پروژه‌های پایان نامه آنها نیز در راستای اجزای مختلف بالگرد تدوین شده است تا در نهایت محصولی قابل دفاع در قالب این پروژه حاصل شود.
به گفته دکتر مرتضوی، طرح بالگرد بدون سرنشین پروان از ابتدا تحت حمایت انجمن علمی دانشکده مهندسی هوافضا تعریف و با حمایت قطب علمی مهندسی هوافضا و رییس دانشگاه پیش رفته و با محوریت این پروژه مرکز تحقیقاتی پرنده‌های بدون سرنشین هم در دانشکده مهندسی هوافضا دانشگاه صنعتی امیرکبیر شکل گرفته که پروژه‌های متعدد دیگری نیز در آن در حال اجرا است.
وی در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا نمونه‌های مشابهی از چنین بالگردهای بدون سرنشین سبک در کشور ساخته شده یا نه به ایسنا گفت: پروژه‌های دیگری برای ساخت بالگرد بدون سرنشین در کشور انجام شده که اغلب با مهندسی معکوس بوده، ولی در این پروژه مراحل کلاسیک طراحی و ساخت بالگرد در رده بدون سرنشین سبک از ابتدا در قالب یک پروژه تحقیقاتی به طور کامل در داخل کشور انجام شده است.
عضو هیات علمی دانشکده هوافضای دانشگاه صنعتی امیرکبیر همچنین درباره میزان ارتباط تیم با تولید کنندگان و صنعتگران این بخش، تاکید کرد: این پروژه بیشتر با هدف اثبات توانایی تیم‌های دانشجویی در اجرای کامل یک پروژه هوافضا در کشور انجام شده، ولی از ابتدای امر تقریبا با تمام سازندگان و کاربران بالگردهای بدون سرنشین در کشور در ارتباط بوده ایم و همه آنها با این پروژه آشنایی دارند.
مهندس فرناز کرمانشاهی ــ سر طراح پروژه بالگرد سبک بدون سرنشین «پروان» هم در پاسخ به این سوال که اصولا بالگردها از لحاظ قابلیت‌های پروازی چه ویژگی‌ها و مزیت‌هایی نسبت به سایر پرنده‌ها دارند، پاسخ داد : بالگردها می‌توانند در سرعت‌های پایین تر پرواز کرده و پرواز ایستایی داشته باشند که در ماموریت‌هایی مثل تصویربرداری و امداد و نجات از اهمیت خاصی برخوردار است.
این پرنده‌ها با توجه به داشتن بال گردان حجم کمتری داشته و راحت‌تر از میان موانع عبور می‌کنند و برای بلند شدن و فرود به باند مشخصی نیاز ندارند که آنها را به گزینه‌ای برتر برای ماموریت‌هایی مثل حمل بار و مجروح تبدیل می‌کند.
وی در عین حال اضافه کرد که طراحی بالگرد که توسط در کلاس سبک بدون سرنشین توسط به این تیم به صورت کلاسیک تدوین شده به مراتب پیچیده‌تر از هواپیما بوده و همچنین با توجه به مصرف بالای سوخت و همچنین سر و صدای زیاد کاربرد بالگردها برای حمل مسافر مقرون به صرفه نیست.
کرمانشاهی درباره مشخصات بالگرد بدون سرنشین پروان، بیان کرد: طول کلی این بالگرد 2/1 متر و شعا روتور اصلی آن 74 سانتیمتر است ، ارتفاع پرواز بالگرد حدود 200 متر (یکهزار و 600 متر از سطح دریا) و شعاع عملیاتی آن حدود 15 کیلومتر (با سرعت 80 کیلومتر در ساعت) است.
وی اظهار داشت: جنس بالگرد از آلومینیوم و کامپوزیت و سوخت آن ترکیبی از الکل و روغن است.
وزن برخاست پروان 10 کیلوگرم و مداومت پروازی آن یک ساعت است.
سرطراح بالگرد بدون سرنشین پروان با اشاره به این که هدایت این پرنده در حال حاضر به صورت کنترل از راه دور صورت می‌گیرد به ایسنا گفت: پرواز بالگردهای بدون سرنشین به صورت کمک خلبان (در محدوده دید خلبان)، نیمه خودکار (دریافت فرامین از خلبان و اجرا توسط سیستم کنترل روی بالگرد ) و خودکار (تشخیص و اجرای خودکار فرامین توسط سیستم کنترل روی بالگرد بر اساس مسیر کلی داده شده از ایستگاه زمینی ) انجام می‌شود که در حال حاضر از روش اول استفاده می‌شود و در تلاشیم نمونه های نیمه خودکار و خودکار بالگرد را در آینده نزدیک بسازیم.
وی در پایان درباره قابلیت‌های و کاربردهای بالگرد بدون سرنشین «پروان» افزود: از بالگردهای بدون سرنشین می‌توان برای تصویربرداری (فیلمبرداری) هوایی و ارسال همزمان تصویر، کنترل سرعت وسایل نقلیه از طریق سنسورهای سرعت مثلا کنترل ترافیک بزرگراه‌ها، تصویربرداری از صحنه‌های تصادف بدون حضور کارشناسان پلیسی و بازگشایی سریع معابر، اطفای حریق و کنترل جنگل‌ها، بازدید از خطوط نفت و گاز و انتقال قدرت، دیده بانی دریایی، تصویربرداری از مسابقات ورزشی و ... استفاده کرد.
گفتنی است، مهندس فرناز کرمانشاهی، هوفر پورزند، محمد صادق ساجدی، محمد ساجد ساداتی، نوید گودرزی، مصطفی محققی و رضا محمدی زیازی اعضای گروه طراحی و ساخت بالگرد بدون سرنشین دانشکده هوافضای دانشگاه صنعتی امیرکبیر را تشکیل می‌دهند که با هدایت و راهنمایی دکتر مرتضوی فعالیت می‌کنند.
اولین بالگرد بدون سرنشین ایرانی در دفتر طراحی دانشگاه امیرکبیر تهران ساخته شد و با موفقیت آزمون را پشت سر گذاشت، این مطلب را پایگاه اطلاع رسانی روسی "گودُک" اطلاع داد.
این پرنده بدون سرنشین به وزن 10 کیلوگرم توان حمل 2 کیلوگرم بار را دارد. بالگرد می تواند هم در اهداف نظامی و هم غیر نظامی استفاده شود، از جمله می تواند به عکسبرداری و کنترل حرکت در خیابان ها پرداخته و نیز توسط مامورین آتش نشانی استفاده شود.
فعلاً مدت پرواز اولین بالگرد بدون سرنشین ایران محدود به1 ساعت است، اما گفته می شود که تا کنون ایران از چنین فناوریی برخوردار نبوده است.
هواپیماهای بدون سرنشین تولید ایران با شعاع عمل تا 1000 کیلومتر در ماه سپتامبر سال گذشته به ارتش ایران تحویل داده شده بودند.
